آیین رونمایی از اولین نسخه پورتال کتابخانه آذرسا درجشنواره رونمایی از دستاوردهای نوین کتابخانه دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد.
شرکت پارس آذرخش که همواره تلاش نموده نوآوری، کیفیت و پشتیبانی را سرلوحه اقدامات و برنامههای خود قرار دهد، تا بتواند با تولید و ارائه نرمافزارهایی پیشرفته، ضمن تجهیز، تقویت و اتوماسیون کتابخانهها و مراکز اطلاعاتی کشور، عاملی مهم در گسترش فرهنگ و پژوهش در جامعه را فراهم آورد. لذا این شرکت با بهرهمندی از تجربیات متخصصان برجسته علوم کتابداری و با اتکا به همت عالی کارشناسان خود و با هدف تسهیل روندکاری کتابخانهها و مراکز اسناد و تطبیق نرمافزار با آخرین دستاوردهای نوین تکنولوژی، توانست پورتال نرمافزار آذرسا را همزمان با نسخه ۴، به جامعه کتابداری و اطلاعرسانی ارائه نماید.
پورتال کتابخانهای نرمافزار آذرسا، نقشی کلیدی در توسعه کتابخانه دارد و از همه منابع کتابخانهای به شکل چاپی، میکرو (فیلم و غیره) و الکترونیکی (هم دیجیتالی خالص و هم برگردانده شده به شکل دیجیتالی) تشکیل شده است. پورتال کتابخانهای، یکی از اجزای کلیدی استراتژی دیجیتالی کردن خدمات کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی به حساب میآید، که بهمنظور ایجاد چهارچوب فکری، توسعه زیرساختهای فنی برای خدمات پیشرفته و امکان دسترسی پیوسته به مجموعه وسیع کتابخانهها تولید شده است. پورتال و زیر ساخت کتابخانهای آن با مشخصات و امکانات ذیل طراحی شده است:
۱) بهروزرسانی نسخه جاوا
نرمافزار آذرسا براساس زبان جاوا پیادهسازی شده است. تا قبل از ارائه نسخه ۴ نرمافزار آذرسا، در تمامی ویرایشهای این نرمافزار، از نسخه ۱٫۵٫۰٫۲۲ جاوا استفاده میشد. اما توجه به استفاده از تکنولوژیهای جدید در نرمافزاهای پارسآذرخش موجب شد تا در نسخه ۴ این نرمافزار، از زبان java1.8 استفاده شود. نسخه ۱٫۸ نسبت به نسخه قبلی دارای امکانات بسیاری از جمله مدیریت حافظه بیشتر (سرعت بالاتر)، همخوانی بیشتر با موتور جستجوی Lucene و ارائه تکنولوژیهای جدید در Lucene میباشد.
۲) طراحی صفحات کاربری نرمافزار آذرسا بهصورت واکنشگرا (Responsive Design)
امروزه تعداد کاربرانی که برای مشاهده صفحات وب، از موبایل، تبلت یا لپتاپ استفاده میکنند رو به افزایش است و اکثر کاربران، برای مشاهده صفحات وب، از ابزارهای مختلفی استفاده میکنند. بنابراین صفحات وب باید بهصورتی طراحی شوند که قابلیت بهترین نمایش در اندازههای مختلف (تبلت، موبایل و لپتاپ) را داشته باشند. با استفاده از طراحی واکنشگرا (Responsive) هر صفحه از نرمافزار، با ابعاد مختلف و متعارف گوشیهای همراه و تبلتها هماهنگ شده و با تغییر اندازه صفحه، شما بهراحتی متنها و لینکها را در اندازه مناسب مشاهده خواهید کرد.
۳) تغییر تکنولوژی نمایش (Stream) فایلهای صوتی و ویدیویی
در نسخه جدید نرمافزار آذرسا، از تکنولوژی جدیدی برای اجرای فایلهای صوتی و ویدیویی استفاده شده است. با پیادهسازی این نسخه، مشکل محدود بودن نمایش به فرمتهای خاص، بر طرف گشته و امکان نمایش فرمتهای بیشتری فراهم شده است. ضمن اینکه Streaming جدید در خود نرمافزار قابل اجرا بوده و نیاز به سرور مجزا ندارد.
۴) فروش منابع دیجیتال در نرمافزار آذرسا
درآمدزایی میتواند به شکل قابل توجهى به بهبود وجهه کتابخانه و به تبع آن، کتابداران و اطلاعرسانان، کمک نماید. پذیرش و بهکارگیرى اصول درآمدزایی در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانى، با توجه به رقابتى شدن هر چه بیشتر محیط و همچنین افزایش هزینهها و کاهش بودجهی این مراکز به امرى ناگزیر در عصر حاضر تبدیل شده است که توجه ویژهی کتابداران و مدیران اطلاعاتى را به این موضوع بیش از پیش ضرورى مىسازد. لذا جهت پاسخگویی به این نیاز، در نسخه ۴ نرمافزار، کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانى میتوانند با استفاده از امکان پرداخت آنلاین، در قبال دریافت وجه، منابع دیجیتال خود را در اختیار استفادهکنندگان قرار دهند.
۵) پیادهسازی راهنمای بخش راهبری
در نسخه جدید نرمافزار آذرسا، در هر صفحه از بخشهای راهبری که باشید، میتوانید برای مشاهده نحوه کارکرد آن بخش، از راهنمای ایجاد شده در همان صفحه، استفاده نمایید. راهنمای بخش راهبری در طی شش ماه و با تلاش بیوقفه تیمهای تحلیل و توسعه، پشتیبانی، برنامهنویسی و مستندسازی، در بیش از ۲۰۰۰ صفحه تهیه، تایید و پیادهسازی شده است.
۶) اضافه شدن کدهای امنیتی (Captcha) به نرمافزار
امنیت، یکی از مهمترین مباحث در پیادهسازی نرمافزار آذرسا است. لذا در نسخه ۴، کدهای امنیتی(Captcha) به نرمافزار آذرسا اضافه گردید. CAPTCHA به معنی آزمون همگانی کاملا خودکارشده تورینگ برای مجزا کردن انسان و رایانه است، در واقع یک مکانیزم امنیتی است که تعیین میکند طرف مقابل شما یک کامپیوتر است یا یک انسان. این مکانیزم در صورتی فعال میشود که کاربر هنگام ورود به نرمافزار، کلمه عبور را اشتباه وارد کند.
۷) خودکارسازی روند “بهروزرسانی” منابع دیجیتال
بحث “بهروزرسانی” در منابع دیجیتال، از دیگر مواردی است که نرمافزار آذرسا را به سمت خودکارسازی بیشتر پیش میبرد. از اینرو در نسخه ۴ و در گام نخست، منابع دیجیتال با فرمتهای doc، docx و rtf بهصورت خودکار، بهروزرسانی میشوند و در مراحل بعدی، قابلیت خودکارسازی منابع دیجیتال با فرمت pdf نیز به سیستم اضافه خواهد شد.
۸) ایجاد گزارش آماری در صفحه اصلی نرمافزار آذرسا
در نسخه ۴ نرمافزار آذرسا، گزارش آماری در صفحه اصلی نرمافزار آذرسا تکمیل شده و در این بخش گزارشات کاملتری به کاربران و کارمندان ارائه میگردد. از امکانات این بخش میتوان به نمایش تعداد رکوردها بر اساس نوع ماده، نمایش تعداد رکوردها براساس مالکیتهای مختلف، آمار کاربران بازدید کننده و … اشاره کرد.
۹) تغییر فیلترهای جستجو جدول تصحیح کتابشناختی، موجودی و منابع دیجیتال
این ویژگی در جدولهای تصحیح کارمندی، موجب تسریع و تسهیل دسترسی کارمندان به نتایج مطلوب و عدم نیاز آنها به استفاده از صفحات جستجو میشود.
۱۰) بهینهسازی نسخه نرمافزار
علاوه بر موارد ذکر شده، نسخه ۴ نرمافزار آذرسا، با بیش از صد تغییر دیگر ارائه شده است. ایجاد تقویم و درج روزهای تعطیل، قابلیت جستجوی Z39.50 در دو سرور بهصورت همزمان، جستجوی Z39.50 براساس انواع فیلدهای کتابشناختی، امکان نمایش کامل مستند در کاربرگه کتابشناختی در هنگام انتخاب مستند، یکی شدن تمامی صفحات خروجی بارکد و برچسب، ایجاد رتبهبندی نتایج جستجو براساس ربط و … از جمله امکانات مهمی است که در این نسخه، ایجاد شده است.
۱۱) پیادهسازی نسخه جدید MeSH 2017 در نرمافزار آذرسا
در نسخه ۴ نرمافزار آذرسا، مستندات موضوعی کتابخانه ملی پزشکی آمریکا بهروز شده است. این نسخه(MeSH 2017) شامل بیش از ۶۶۰ هزار مستند موضوعی همراه با Qualifiers و Scope Notes است.
لازم به ذکر است که هنگام تبدیل، هیچ اطلاعاتی از این مستند، ویرایش یا حذف نشده و به جرات میتوان گفت این مستند کاملترین مستند موضوعی است که تا به حال در ایران اجرا شده است.
۱۲) طراحی CMS اولیه برای ایجاد پورتلتهای مورد نیاز
پورتال آذرسا بر سه اصل انطباقپذیری، خصوصیسازی و یکپارچهسازی پایهریزی شده است. امکان خصوصیسازی محتوای دادهها، اطلاعات و خدمات و همچنین خصوصیسازی ظاهر پورتال، توانایی برخورداری از قالب شخصی را به کاربران اعطا میکند. به عبارت دیگر در پورتال آذرسا، هر کاربر میتواند خدمات و اطلاعات مورد نظر خود را گزینش کند. همچنین پورتال آذرسا با نرمافزار در ارتباط مستقیم بوده و امکان جستجو از طریق پورتال، در نرمافزار آذرسا مهیا شده است. از امکانات پورتال آذرسا میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- یکپارچهسازیInterface پورتال با نرمافزار؛
- Responsive کردن صفحات کاربری در نرمافزار با قابلیت اجرا در ابزارهای مختلف از جمله موبایل و تبلت؛
- معرفی کتابخانه، برنامههای آینده، خدمات بخشهای مختلف و نیروی انسانی کتابخانه و رزومه آنها؛
- درج اطلاعیهها مانند: کلاسها و دورههای آموزشی کتابخانه، ساعات کار کتابخانه، آییننامهها و قوانین و …؛
- پرسشهای رایج(FAQ)؛
- معرفی اخبار جدید کتابخانه؛
- وجود پیام “کمک” برای کل سایت؛
- وجود نقشه سایت روی صفحه خانگی؛
- فهرست منابع کتابخانه؛
- درج فیلم تور مجازی آشنایی با کتابخانه؛
- خبرنامه الکترونیک و امکان ارسال اتوماتیک به کاربران به صورت RSS؛
- معرفی تازههای منابع کتابخانه؛
- امکان گفتگو با مسئولین کتابخانه؛
- اظهار نظر و پیشنهاد؛
- امکان پرسش از کتابدار بهصورت Online؛
- وجود شمارشگر بازدیدکنندگان وبسایت؛
- امکان گزارشگیری از میزان استفاده از منابع الکترونیک ؛
- خدمات مرجع مجازی؛
- فهرست مشترک موضوعی؛
- کتابشناسیهای موضوعی برگزیده؛
- منابع مرجع الکترونیکی؛
- پیوند به قسمتهای مختلف کتابخانه؛
- امکان فرمساز بر اساس نیاز در شرایط مختلف؛
- ایجاد لینک پیوند به سایر کتابخانههای دانشگاهی؛
- وجود فرمهای درخواست عضویت؛
- امکان پرداخت الکترونیک منابع دیجیتال؛
- دسترسی به موتورهای جستجوی عمومی در سایت؛
- طبقهبندی منابع الکترونیک بر اساس نوع مدرک؛
